LETTERS IN STEEN EN PORTUGAL

WELKOM - SEJA BEM-VINDO

Van Jeroen Boudens leerde ik letters in steen verwerken. Muziek bracht mij naar Portugal waar ik verliefd werd op het land, zijn inwoners en fado. Van deze passies heb ik een cocktail gemaakt, met behoorlijk wat muziek toegevoegd. Welkom op deze blog waar je hopelijk ook jouw ding vindt. Het letterkappen is echter al een tijdje beperkt door een hardnekkige tendinitis...

Jeroen Boudens ensinou-me a escultura das letras em pedra. A música trouxe me a Portugal onde apaixonei-me pelo paÍs, pelos habitantes e pelo fado. Destas paixões fiz um cocktail, colocando bastante música. Seja bem-vindo neste blog e espero que vá gostar. No entant, há algum tempo a esculptura de letras tem sido limitada por uma tendinite teimosa.... (Sou belga, então peço desculpa por erros de tradução)

26 dec 2016

JANEIRAS: VAN ALOUDE TRADITIE NA KERSTDAG TOT PROTESTSONG
JANEIRAS: DE TRADIÇÃO MUITO ANTIGA DEPOIS DO NATAL ATÉ MÚSICA DE INTERVENÇÃO
In Portugal is het Zingen van Janeiras een traditie die terug gaat tot de Romeinse tijd. In veel dorpen wordt deze traditie, die bestaat uit het zingen van liederen aan de deur van de huizen, in ere gehouden. Groepen mensen trekken van deur tot deur met nieuwjaarswensen en vragen de inwoners om de overschotten van de Kerst- en Nieuwjaarsfeesten. Vroeger gaf men kastanjes, noten, appels, chouriço, bloedworst enz, maar heden ten dage wordt dit gemakshalve ingeruild voor chocolade of geld. Op het einde van de rondgang komt de groep samen en wordt de opbrengst verdeeld of wat opgehaald werd genuttigd. De Janeiras gaan door in januari, van de 1ste tot de 6de, Drie Koningen, maar veel groepen verlengen ze tot het einde van de maand.

© algarvepressdiario.wordpress.com
Em Portugal o Cantar das Janeiras é uma tradição que remonta à época romana. Em muitas aldeias esta tradição, que consiste no cantar de músicas à porta das habitações, mantém-se viva. Grupos de pessoas vão de porta em porta, desejando um feliz ano novo e pedindo aos residentes as sobras das festas de Natal e Ano Novo. Costumava-se oferecer castanhas, nozes, maçãs, chouriço, morcela, etc, mas hoje em dia, por comodismo, muitas vezes tudo isso é trocado por chocolates ou dinheiro. No fim da caminhada, o grupo reúne-se e divide-se o resultado, ou todos juntos comem aquilo que receberam. As Janeiras ocorrem em janeiro e estendem-se do dia 1 e até dia 6, dia de Reis, mas muitos grupos prolongam-nas durante todo o mês.

De traditie gaat over van generatie op generatie, net zoals het muzikale repertorium dat eraan verbonden is. De groepen trekken door de straten al zingend en met begeleiding van instrumenten zoals fluit, gitaar, triangel, tamboer, accordeon… In principe gaat het om bekende liedjes, hoewel die verschillen van streek tot streek. Het zijn eenvoudige songs die de lof zingen van Kind Jezus, Maria, Jozef en de bewoners die hun bijdrage hebben geleverd, maar er zijn ook beledigende verzen voorzien voor zij die de ‘janeireiros’ niet goed ontvangen. Dus een rijm als ‘Aan de heren die hier wonen, moge God hen bescherming geven’ kan dan als volgt gewijzigd worden: ‘Aan de heren die hier wonen, moge God hen de schijterij brengen...
A tradição vai passando de geração em geração, assim como o reportório musical que lhe está associado. Os grupos percorrem as ruas cantando e tocando instrumentos como flauta, viola, ferrinhos, tambor, acordeão… Em princípio são utilizados cantares conhecidos, embora a letra seja diferente em cada terra. São músicas simples que louvam o Menino Jesus, Nossa Senhora, São José e os moradores que contribuíram, mas também há versos insultuosos reservados para que não recebe bem os janeireiros.
Então uma rima como “Aos senhores que cá moram, Deus lhe dê a salvação” pode ser alterada assim: “Aos senhores que cá moram, Deus lhe dê uma caganeira..”.

In de laatste jaren is een nummer van Zeca Afonso, getiteld ‘Natal dos Simples’, behoorlijk populair geworden. Omdat het begint met de zin ‘We gaan Janeiras zingen’ wordt het door velen geïnterpreteerd als een Janeira lied, hoewel het niet behoort tot het folcloristisch repertorium. Het nummer verscheen in 1968 op de plaat ‘Cantares de Andarilho’, waarop Zeca op zoek gaat naar oude muzikale vormen en traditionele dichtkunst, maar deze slechts gebruikt als vertrekpunt om nieuwe nummers te maken. Hij behoudt dus de formele structuur en zo denkt men een Janeira lied te horen, maar eigenlijk is het een protestsong die over de emigratie gaat ten tijde van de dictatuur...
Nos últimos anos tornou-se bastante popular uma música de Zeca Afonso, intitulada ‘Natal dos Simples’. Como começa com a frase ‘vamos cantar as janeiras...’ é entendida por muitos como se fosse música de Janeiras, embora não faz parte do repertório folclórico. Em 1968 o tema apareceu no álbum ‘Cantares de Andarilho’, no qual Zeca recupera antigas formas musicais e poéticas tradicionais, utilizando-as apenas como ponto de partida para criar novos temas. No entanto ele mantém a estrutura formal e assim pensa-se ouvir um Cantar das Janeiras, mas de facto é música de intervenção que trata da emigração na época da ditadura...

Er wordt gezegd dat het deuntje ‘papapapapiripapapapiripampampampam’ een behoorlijk geriskeerde vervorming is van ‘vão parar à PIDE, vão parar à PIDE, pampampampam’ (‘ze gaan de PIDE stopppen...’). Als dit waar zou zijn dan is het nog een bewijs van de muzikale genialiteit van Zeca. Wel zeker is dat uitzenden op de Portugese radio verboden werd door de Nationale Zender (EN).

Diz-se que a cantilena ‘papapapapiripapapapiripampampampam’ é uma transformação bem arriscada da frase ‘vão parar à PIDE, vão parar à PIDE, pampampampam’. Se isso for verdade é mais uma prova da genialidade musical de Zeca. Bem certo é que a transmissão na rádio portuguesa foi proibido pela Emissora Nacional.


NATAL DOS SIMPLES
Vamos cantar as Janeiras
Por esses quintais adentro vamos
Às raparigas solteiras

Vamos cantar Orvalhadas*
Por esses quintais adentro vamos
Às raparigas casadas

Vira o vento e muda a sorte
Por aqueles olivais perdidos
Foi-se embora o vento norte

Muita neve cai na serra
Só se lembra dos caminhos velhos
Quem tem saudades da terra

Quem tem a candeia acesa
Rabanadas pão e vinho novo
Matava a fome à pobreza*

Já nos cansa esta lonjura
Só se lembra dos caminhos velhos
Quem anda à noite à ‘ventura
© Letra: Zeca Afonso

* Orvalhadas: cantares tradicionais semelhantes às Janeiras.
KERST VAN DE GEWONE MAN
We gaan Janeiras zingen
In de tuinen in de buurt bij
De vrijgezellen meisjes

We gaan Orvalhadas* zingen
In de tuinen in de buurt bij
De gehuwde meisjes

De wind draait en het lot keert
In die verloren olijfgaarden
Is de noordenwind al gevallen

Zware sneeuwval in de serra
Alleen hij kent de oude gewoonten nog
Die heimwee heeft naar zijn dorp

Wie een brandende kaars heeft
Wentelteefjes brood en jonge wijn
Overwon de honger*

We zijn het ver weg zijn zo moe
Alleen hij kent de oude gewoonten nog
Die ‘s avonds op zoek gaat naar avontuur
© Tekst: Zeca Afonso - eigen vertaling

* Orvalhadas: traditionele zang, vergelijkbaar met Janeiras.


2 opmerkingen:

  1. Een beetje vergelijkbaar met 'Driekoningen zingen' in Vlaanderen...?

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Uiteraard Maaike, maar in Vlaanderen denk ik dat het dan meer om kinderen gaat. Het lijkt mij in Portugal meer een sociaal gegeven...

      Verwijderen