MORREU MANOEL DE OLIVEIRA, O CINEASTA MAIS VELHO DO MUNDO AINDA NO ATIVO
We hebben de grootmeester verloren. De cineast overleed
donderdag, 106 jaar oud. Hij werd beschouwd als een genie van de zevende kunst,
gerespecteerd in Portugal en ver daarbuiten. Hij werkte tot het einde met een
energie die onuitputtelijk leek. Manoel de Oliveira maakte 33 speelfilms en
enkele kortfilms. Hij werd geprezen door de internationale en nationale critici.
Perdemos o mestre. Cineasta faleceu
esta quinta-feira aos 106 anos. Era considerado um génio da sétima arte,
respeitado aqui e além-fronteiras. Trabalhou até ao fim com uma energia que
parecia inesgotável. Manoel de Oliveira deixou 33 longas-metragens e algumas
curtas. Foi aclamado pela crítica internacional e nacional.
Oliveira werd geboren in Cedofeita, een district in Porto, in
een familie uit de hogere klasse, behorend tot de lagere adel. Als jonge man ging
hij naar Galicië, waar hij school liep op een jezuïetencollege. Hij deed aan
atletiek en was nationaal kampioen polsstokspringen als atleet van Sport Club
do Porto, een elitaire club. Na zijn interesse voor autosport, gecombineerd met
een bohemer bestaan, werd hij al vroeg gebeten door de filmmicrobe.
Oliveira nasceu na freguesia de
Cedofeita na cidade do Porto, no seio de
uma família da alta burguesia nortenha, com origens na pequena fidalguia. Ainda
jovem foi para a Galiza, onde frequentou um colégio de jesuítas. Dedicou-se ao
atletismo, tendo sido campeão nacional de salto à vara e atleta do Sport Club
do Porto, um clube de elite. Ainda antes dos filmes veio o automobilismo e a
vida boémia, mas cedo é mordido pelo bichinho do cinema.
Op zijn twintigste trekt hij naar de toneelschool die werd opgericht
in Porto door Rino Lupo, de aldaar gevestigde Italiaanse filmmaker en één van
de pioniers van de Portugese cinema. ‘Berlijn - Symfonie van een Grote Stad’,
een avant-garde documentaire van Walther Ruttmann, heeft een diepe invloed op
Oliveira. Dan maakt hij zijn eerste film, ‘Douro, Faina Fluvial’, een
documentaire die in Lissabon in première gaat voor een internationaal publiek
van critici, die in Portugal waren op een congres georganiseerd door Antonio
Ferro.
Aos vinte anos vai para a escola de
atores fundada no Porto por Rino Lupo, o cineasta italiano ali radicado, um dos
pioneiros do cinema português de ficção. ‘Berlim: sinfonia de uma cidade’, um
documentário vanguardista de Walther Ruttmann, influencia-o profundamente. É
então que roda o seu primeiro filme, ‘Douro, Faina Fluvial’, um documentário
estreado em Lisboa perante uma plateia de críticos internacionais que estavam
em Portugal a participar num congresso organizado por António Ferro.
Het werk van Manoel de Oliveira wordt gekenmerkt door twee tegengestelde tendensen.
In alle films die hij maakte voor 1964, kort- en langspeelfilms, overheerst de
pure cinematografische stijl, zonder dialogen of langdradige monologen. ‘O Acto
da Primavera’ (1963) is de eerste film van Oliveira waarin het theatrale ook
een filmstijl wordt, gevolgd door ‘O Passado e o Presente’ (1972). Het is in
verband met deze film dat Oliveira de theorie uitlegt, zichzelf in de praktijk
tegensprekende: “Als toneelmatige kunst
is theater veel nobeler en ouder dan cinema en dat is waarom het woord de
bovenhand moet nemen.”
A obra de Manoel de Oliveira é
marcada por duas tendências opostas presentes em toda a sua filmografia. Em
todos os filmes que realizou antes de 1964, curtas e longas-metragens,
predomina um estilo cinematográfico puro, sem diálogos ou monólogos palavrosos.
‘O Acto da Primavera’ (1963) é o primeiro filme de Oliveira em que o teatro
filmado se torna uma opção e um estilo. ‘O Passado e o Presente’ (1972) será o
segundo. Contradizendo-se na prática, é a propósito deste filme que Oliveira explica
em teoria: ‘Enquanto arte cénica, o
teatro é bem mais nobre e muitíssimo mais antigo do que o cinema e é por isso
que este se deve submeter à palavra’.
Commandeur (1980) en Ridder van het Grootkruis (1988) in de Militaire
Orde van Sint Jacob van het Zwaard, stond Manoel de Oliveira ook hoog
aangeschreven in Frankrijk, het land dat hem misschien wel het meest koesterde.
Vorig jaar ontving hij van president François Hollande de titel van Grootofficier
in het Legioen van Eer, een onderscheiding die door de Franse regering wordt
toegekend aan persoonlijkheden van nationaal belang.
Comendador da Ordem Militar de
Sant'Iago da Espada (1980) e cavaleiro da Grã-Cruz da Ordem Militar de Sant'Iago
da Espada (1988), Manoel de Oliveira foi também muito aclamado em França, o
país que talvez mais o admirava. No ano passado, recebeu das mãos do presidente
François Hollande o título de Grande Oficial da Legião de Honra, comenda
atribuída pelo Governo de França às personalidades influentes no cenário global
ligadas ao país.
De belangrijkste films van Manoel de
Oliveira zijn: ‘Aniki-Bobó’ (1948), ‘Benilde
ou a Virgem Mãe’ (1974), ‘Non, ou Vã Glória de Mandar’ (1990), ‘Vale Abraão’
(1993), ‘O Estranho Caso de Angélica’ (2010) en ‘O Gebo e a Sombra’ (2012), naast
veel andere van zijn meesterwerken. De laatste film die de cineast maakte
was de kortfilm ‘O velho do Restelo’, een reflectie over de mensheid, die uitkwam
vorig jaar in december, ter gelegenheid van zijn 106de verjaardag.
São da autoria de Manoel de Oliveira
filmes tão importantes como ‘Aniki-Bobó’ (1948), ‘Benilde ou a Virgem Mãe’
(1974), ‘Non, ou Vã Glória de Mandar’ (1990), ‘Vale Abraão’ (1993), ‘O Estranho
Caso de Angélica’ (2010) ou ‘O Gebo e a Sombra’ (2012), entre muitos outros
filmes de grande mestria. O último filme do cineasta foi a curta-metragem ‘O
velho do Restelo’, uma reflexão sobre a humanidade, estreada em dezembro
passado, por ocasião do seu 106º aniversário.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten